نخستین شکوفایی:
گذار هنر مسیحیت آغازین به هنر بیزانسی ، نه ناگهانی است و نه قطعی ، به بیان درست تر تعریف دقیق آن میسر نیست . در سال 539 میلادی
، بلیزاریوس سردار بیزانسی، راوانا را برای امپراتور خویش پوستی نیانوس فتح کرد ، راوانا پس از اتحاد دوباره با امپراتوری شرقی دژ مقدس
بیزانس گردید و تا دویست سال بعد برای این امپراتوری در خاک ایتالیا جای پایی شد . شکوفا ترین روزگار راوانا سالهای حکومت یوستی
نیانوس یعنی زمانی بود که شهر ابدی رم در اثر محاصرات ،دست اندازی ها وغارتهای پیاپی درآستانه خاموشی کامل قرارداشت .
این کرسی قلمرو بیزانس درایتالیا که زیر فرمان حکام بیزانسی یا والیان رومی بود ، همراه با فرهنگش ، به تقلید ازقسطنط نیه شکل می گرفت و
فرهنگ راوانا بیش از فرهنگ پایتخت بیزانس، گذار از سبک مسیحیت آغازین به سبک بیزانسی را به روشنی در معرض دید قرار می دهد .
نقاط اوج و بحرانی تاریخ راوانا پیوندی تنگاتنگ با شخصیتهای گالاپلاکیدیا ، تئودوریک و یوستی نیانوس )امپراتوران رومی( دارند.
هر یک از این سه با ساختن بناهایی که تا امروز باقی مانده اند و راوانا را به یکی از کامل ترین گنجینه های موزائیک های سده های پنجم و
ششم در ایتالیا تبدیل کرده اند ، نام خود را بر این شهر زده اند . ساختمانهای عظیم راوانا ، مخصوصاً آنهایی که یوستی نیانوس ساخت ، بازتاب
اندیشه هایی هستند که سرانجام شکل فرهنگی و هنر سده های میانه را تعیین خواهند کرد .
آرامگاه خود گالاپلاکیدیا یک ساختمان صلیب گونه کوچک با گذرگاهی سقف گنبدی است . این ساختمان که اندکی پس از 425 میلادی ساخته شد
، دراصل به هشتی ورودی کلیسای کاخی و باسیلیکایی سانتاکروچه که تغییرات بزرگی پیدا کرده ، متصل بوده است . با آنکه نقشه آرامگاه
ازروی صلیب یونانی گرفته شده ، بازوهای صلیب بسیار کوتاهند و ظاهراً اندکی ازامتداد بازوی مذبح یک مربع ، بیشتر به نظر می رسند . به
همین علت ، تمامی تأکید برگذرگاه دراز و سقف گنبدی نهاده شده و آرامگاه را به یک ساختمان نقشه مرکزی تبدیل کرده است . از طرف دیگر
این بنای کوچک و ساده در عین حال، معرف یکی از کهن ترین درآمیختگی های موفقیت آمیز درنقشه اولیه کلیسا یعنی نقشه طولی و نقشه
مرکزی است و ما را در مقیاسی کوچک با نوعی بنا آ شنا می کند که درآینده دارای تاریخی طولانی در معماری مسیحی خواهد شد : نقشه با
سیلیکایی با گذرگاه سقف گنبدی .
تئودوریک در حدود سال 504 یعنی کمی پس ازآنکه در راوانا مستقر شد ، دستور آغاز بنای کلیسای کاخی مختص خویش را که با سیلیکای
دارای سه راهروی جانبی بود و به عیسی منجی اهدا شده بود ، صادر کرد . درسده نهم بقایای جسد قدیس آپولیناریس را به این کلیسا انتقال دادند
و آن را از نو اهدا کردند ، از آن به بعد کلیسای سانتا آپولیناره نوو نامیده شده است . تزئینات سرشار موزائیکی دیوارهای درونی صحن درسه
منطقه صورت گرفت که منطقه بالایی به روزگار تئودوریک مربوط می شود .
عصر راوانا با کلیسای سانتا آپولیناره در شهر کلاسه به پایان می رسد . چون موزائیک کاری بزرگ مذبح آن ، نقطه اوج تکامل سبک بیزانسی
است. مدفن اولیه قدیس آپولیناریس در این شهر بود تا اینکه در سده نهم به راوانا انتقا ل
می یابد. ساختمان کلیسای سانتا آپولیناره ازنوع ساختمانهای مربوط به معماری مسیحیت آغازین و باسیلیکای سه راهرویی است و نقشه ای تقریباً
همانند نقشه کلیسای کاخی تئودوریک در راوانا دارد . طراحی ویژه مذبح که ترکیبی از یک اندرون نیم دایره با نمایی چند ضلعی از بیرون است
، مختص کلیساهای راواناست و احتمالاً ریشه بیزانسی دارد . نمای بیرونی ساختمان ، به رسم زمانه ، ساده و بی تزئین است ) برج استوانه ای
ناقوس کلیسا بعد ها ساخته شد ( .